تأثیر قهوه بر ذهن چیست؟

تأثیر قهوه بر ذهن چیست؟

نوشیدن قهوه چه تأثیری بر ذهن دارد؟ در این مقاله قصد داریم تأثیر قهوه بر ذهن و مغز را به طور جامع مورد بررسی قرار دهیم. قهوه جزو نوشیدنی‌های خوش‌طعم و پرطرفدار در جهان به حساب می‌آید. در سال‌های گذشته قهوه یک نوشیدنی تجملاتی به نظر می‌رسید اما امروزه به نوشیدنی رایج مردم در هر جامعه‌ای تبدیل شده است. بسیاری از افراد چه در ایران چه در خارج از ایران صبح خود را با نوشیدن قهوه شروع می‌کنند یا در طول روز برای افزایش انرژی، فعالیت مغزی بهتر، رفع خستگی و هوشیاری ذهن، خود را به یک فنجان قهوه دعوت می‌کنند. دلیل این حجم از محبوبیت ارتباط مستقیم با تأثیر قهوه بر ذهن و بدن ما دارد.

تأثیر قهوه بر ذهن و مواد موجود موثر در آن

برای این که بتوانیم تأثیر قهوه بر ذهن را بهتر درک کنیم، لازم است که ابتدا با مواد موثر موجود در این نوشیدنی آشنا شویم. قهوه یک نوشیدنی بسیار سالم بوده که حاوی صدها ترکیب فعال زیستی است. در ادامه با مهم‌ترین عناصر موجود در این نوشیدنی آشنا خواهیم شد:

کافئین

کافئین اصلی‌ترین ماده موثر موجود در قهوه بوده که سیستم عصبی مرکزی را تحریک می‌کند. جالب است بدانید که کافئین رایج‌ترین ماده روان‌گردان در سراسر جهان نیز محسوب می‌شود.

اسیدهای کلروژنیک

آنتی اکسیدان‌های پلی‌فنول مذکور ممکن است از برخی مسیرهای بیولوژیکی مثل متابولیسم قند خون و فشار خون بالا بهره‌مند شوند، که هر دو مرتبط با خطر زوال عقل ناشی از سن می‌باشند.

کافئین و کافول

مقادیر زیادی از کافئین و کافول در قهوه موجود بوده که برای کبد مفید هستند و خطر ابتلا به سرطان را نیز کاهش می‌دهند. البته مصرف بی‌رویه آن می‌تواند سبب افزایش کلسترول LDL شود.

تریگونلین

این ماده موجود در قهوه رشد باکتری‌ها را مهار کرده و به جلوگیری از حفره‌های دندانی کمک شایانی خواهد کرد.

تأثیر قهوه بر ذهن

امروزه قهوه بهترین و موثرترین نوشیدنی برای بیدار ماندن و تحرک در روزهای پرکار می‌باشد که فواید بسیار زیادی برای بدن دارد. به عنوان مثال قهوه اشتها را کم کرده و سبب چربی‌سوزی در افراد چاق می‌شود. سیستم عصبی را تقویت کرده و ذهن را نیز متمرکزتر می‌کند. همچنین، خطر ابتلا به برخی از بیماری‌ها مثل آلزایمر، بیماری‌های قلبی، دیابت نوع ۲ و پارکینسون را نیز کاهش داده و سبب تقویت حافظه کوتاه مدت می‌شود.

با این حال، مهم‌ترین تأثیر قهوه بر ذهن است. هنگامی که صبح از خواب بیدار می‌شویم، اگر شب به اندازه کافی خوابیده باشیم، احساس شادی و انرژی مضاعف می‌کنیم. اما در طول روز به تدریج در مغز ما ماده‌ای به نام آدِنوزین ترشح شده که به گیرنده‌های روی مغز متصل می‌شود. زمانی که کلیه گیرنده‌های روی مغز ما با این ماده پر شوند، بدن احساس خستگی کرده و حس خواب‌آلودگی ایجاد خواهد شد.

اما این موضوع زمانی که ما خواب هستیم کاملاً برعکس عمل می‌کند. به این معنا که در حین خواب غلظت آدنوزین کم شده و از گیرنده‌های مغز جدا می‌شود؛ از این رو زمانی که تازه از خواب بیدار می‌شویم احساس سرحال بودن به ما دست می‌دهد. همان‌طور که می‌دانید قهوه حاوی ماده شگفت‌انگیزی به نام کافئین است. زمانی که ما قهوه می‌نوشیم، کافئین قهوه به گیرنده‌های مغز متصل شده و اجازه نمی‌دهد که آدنوزین به گیرنده‌های مغز وصل شود.

در نتیجه پس از نوشیدن قهوه احساس خستگی ما کمتر شده و انرژی ما نیز در طول روز تأمین خواهد شد. جالب است بدانید که کافئین موجود در قهوه موجب افزایش ترشح ماده‌ای به نام سِروتونین در سلول‌های مغز نیز خواهد شد. سروتونین هورمونی است که در خواب‌، کاهش درد و اشتها موثر می‌باشد. کاهش سروتونین در خون موجب بی‌خوابی و احساس گرسنگی در فرد خواهد شد. در نتیجه زمانی که قهوه می‌نوشیم این هورمون بیشتر در مغز ما ترشح کرده و موجب شادی، خلق‌وخوی خوب، احساس علاقه، حس خوش‌بینی و رضایت‌مندی نیز می‌شود.

تأثیر قهوه بر ذهن، تمرکز و هوشیاری

چیزی که بیش‌تر از همه افراد را به این نوشیدنی بی‌نظیر علاقمند کرده است، تأثیر آن بر هوشیاری می‌باشد. در واقع کافئین موجود در قهوه بر ذهن تأثیرگذار است. کافئین سبب افزایش عملکرد مغز و به ویژه هوشیاری، بهبود حافظه و افزایش تمرکز خواهد شد؛ در نتیجه می‌توان گفت که نوشیدن قهوه یکی از راه‌های افزایش توانایی ذهن نیز محسوب می‌شود.

کافئین سبب تولید سلول‌های عصبی جدید شده و توانایی آن‌ها برای برقراری ارتباط با یک‌دیگر را افزایش می‌دهد. در واقع کافئین سبب ایجاد نقطه‌های اتصال جدید برای یادگیری بهتر در بین سلول‌ها می‌شود. بسیاری از پژوهشگران در رابطه به تأثیر قهوه بر ذهن تحقیقات گسترده‌ای را انجام داده‌اند و نتیجه تمامی این مطالعات این بود که کافئین سبب بهبود حافظه و افزایش توان ذهنی در افراد می‌شود.

در طی این تحقیقات ابتدا تصاویری را به افراد نشان دادند و به برخی از آن‌ها قهوه دادند تا تأثیر کافئین بر حافظه را بسنجند. پس از گذشت ۲۴ ساعت دوباره همان تصاویر را به افراد نشان دادند و تنها افرادی که قهوه مصرف کرده بودند تصاویر مذکور را بهتر به یاد می‌آوردند. علاوه بر این، مطالعات دیگری نیز در حوزه تأثیر قهوه بر ذهن انجام شد که نشان می‌داد قهوه به‌جای تقویت حافظه، بیشتر سبب بهبود تمرکز و بهتر شدن خلق‌وخوی افراد می‌شود. اگرچه نتایج این دو تحقیق با هم متفاوت است، اما هر دو بر تأثیر مثبت کافئین بر ذهن افراد دلالت دارند.

ارتباط قهوه و دوپامین

کافئین موجود در قهوه سبب افزایش ماده‌ای به نام دوپامین در بدن افراد نیز می‌شود. لازم به ذکر است که دوپامین نقش دوگانه‌ای را در بدن ایفا می‌کند. ماده مذکور در مغز نقش انتقال‌دهنده عصبی و در خون نقش هورمون را دارد. دوپامین در نقش اول خود که انتقال‌دهنده عصبی است، سبب افزایش حافظه و تمرکز ذهن می‌شود. در عین حال، کاهش دوپامین موجب اختلال در تمرکز ذهن و همچنین خستگی آن خواهد شد.

البته دوپامین علاوه بر تأثیر بر مغز، فوایدی دیگری نیز دارد. این هورمون سبب ایجاد انگیزه، سرزندگی و شادابی و تنظیمات حرکات بدن نیز می‌شود؛ در نتیجه زمانی که ترشح این ماده در بدن کم باشد، بدن احساس خستگی کرده و میزان انگیزه در فرد کاهش پیدا می‌کند. نوشیدن یک فنجان خوش‌عطر و طعم قهوه می‌تواند سبب تحریک ترشح دوپامین شده و خستگی ذهن را کمتر کند.

تأثیر قهوه بر ذهن افراد سالمند

طی مطالعات امیدوارکننده‌ای که در رابطه با تأثیر قهوه انجام شده است، پژوهشگران متوجه شده‌اند که نوشیدن قهوه در افراد سالمند سبب جلوگیری زوال حافظه می‌شود. به عنوان مثال نتایج یک تحقیق در این راستا نشان داده که مصرف کافئین علائم ضعف حافظه در طول بعدازظهر را برای افرادی که به طور معمول صبح‌ها عملکرد بهتری نسبت به عصر دارند، کاهش داده است. به بیان دیگر، مصرف کافئین باعث بهتر شدن قدرت حافظه افراد سالمند در بعدازظهرها شده است. البته مصرف کافئین اعتیادآور است و استفاده صرف کافئین برای تقویت حافظه آن‌قدرها روش درستی محسوب نمی‌شود؛ چرا که مصرف کافئین به ویژه در شب، می‌تواند سبب ایجاد اختلال در خواب نیز شود. با این حال پیشنهاد ما این است که به منظور بهره‌گیری از مزایای این نوشیدنی بی‌نظیر در مصرف آن زیاده‌روی نکنید.

کاهش خطر ابتلا به جنون

همان‌طور که گفته شد، اصلی‌ترین دلیل محبوبیت این نوشیدنی، تأثیر قهوه بر ذهن است. جالب است بدانید که قهوه حتی می‌تواند خطر ابتلا به جنون را نیز کاهش دهد. اگر سابقه خانوادگی ابتلا به جنون و آلزایمر دارید یا می‌خواهید با بالا رفتن سن از لحاظ ذهنی سالم باشید، قهوه می‌تواند به شما کمک کند تا سلامت خود را در طولانی مدت به خوبی حفظ کنید. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف ۳ الی ۵ فنجان قهوه در طول روز می‌تواند تا ۶۵٪ خطر ابتلا به جنون را در افراد کاهش دهد. البته بهتر است که پیش از انجام این کار با یک پزشک یا فرد متخصص مشورت کنید و در صورت تأیید او این کار را انجام دهید. چرا که برخی افراد نسبت به قهوه آلرژی دارند و مصرف ۳ الی ۵ فنجان قهوه در طول روز می‌تواند به بدن آن‌ها آسیب برساند.

کاهش افسردگی در خانم‌ها

اگر به دنبال بهبود روحیه و افزایش انرژی خود هستید، احتمالاً نوشیدن یک فنجان قهوه بهترین و راحت‌ترین راه برای رسیدن به این هدف است. همان‌طور که گفته شد قهوه حاوی کافئین بوده و تأثیرات مثبتی بر روحیه افراد دارد. اکثراً خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر دچار افسردگی می‌شوند که با مصرف کافئین می‌توانند از این موضوع جلوگیری کنند. مصرف کافئین در دوز پایین (کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم) می‌تواند در بهبود روحیه خانم‌ها تأثیر به‌سزایی داشته باشد. طبق مطالعاتی که در راستای تأثیر قهوه بر ذهن انجام شده، خانم‌هایی که بیشتر قهوه می‌نوشند در مقایسه با سایر افرد کمتر دچار افسردگی می‌شوند.

سخن پایانی

در این مقاله با تأثیر قهوه بر ذهن و جنبه‌های گوناگون آن آشنا شدیم. مصرف به اندازه قهوه می‌تواند تا حد زیادی سبب تقویت حافطه در افراد شود. پیشنهاد می‌شود قبل از نوشیدن قهوه حتماً شرایط را بسنجید و زمان درستی را برای نوشیدن آن انتخاب کنید؛ چرا که نوشیدن بی‌موقع قهوه به ویژه در شب، سبب ایجاد اختلال در خواب می‌شود. و در آخر خانم‌هایی که دچار افسردگی‌های پی در پی هستند و در طول روز روحیه انجام کارهای روزمره را ندارند بهتر است که خود را به نوشیدن یک فنجان لذیذ و خوش‌ عطر قهوه مهمان کنند!